Linguïstische ontwikkelingen

Wereldwijd zijn er verschillende linguïstische ontwikkelingen die elk hun eigen invloed hebben. In sommige landen worden talen gebruikt als politiek pressiemiddel om minderheden meer rechten te geven, in andere landen worden deze echter weer beperkt.

Zo worden er in Turkije verregaande rechten aan sprekers van verschillende Koerdische talen gegeven, welke vergelijkbaar zijn met de rechten die de Friezen in Nederland hebben ontvangen na bijna 150 jaar lang hun Friese moedertaal niet te kunnen gebruiken. In Turkije werden er slechts enkele jaren restricties gelegd en heel West-Europa was in rep en roer. Dit terwijl de Koerdische talen al sinds 1991 toegestaan waren in de publieke, openbare gebouwen van Turkije. Volgens critici was het vanaf de jaren ’30 verboden geweest, hiervoor is er echter nog een bron nodig. Koerdische namen en privé-gebruik van de taal zijn echter nooit verboden geweest, terwijl als vergelijking Friese (achter)namen ‘verbeterd, toegepast en/of gewijzigd’ werden in de Nederlandse taal na de invoering van de burgerlijke stand in 1811. Pas na 192 jaar werd het op 1 januari 2003 toegestaan om de oorspronkelijke Friese (achter)naam te herkrijgen, uiteraard ervan uitgaand dat deze naam na 192 jaar en bijna zes generaties nog bekend was.

Een andere frappante vergelijking is de acceptatie van de verschillende minderheidstalen in Turkije en Nederland. Vanaf de oprichting van het Koninkrijk Holland in 1806 duurde het 149 jaar voordat het Fries in 1955 een toegestane voertaal werd in Nederland. Voorts werd het Fries pas na 176 jaar een vak op de basisscholen in Friesland, echter duurde het 189 jaar voordat het Fries een vak op het voortgezet onderwijs werd in Friesland. Ter vergelijking werd 81 jaar na de oprichting van de Republiek Turkije in 1923, Koerdisch onderwijs en les mogelijk in Turkije vanaf 2004. Sinds 2002 is het toegestaan om Koerdische televisiezenders, radiozenders, kranten en tijdschriften op te richten in Turkije.

Een ander voorbeeld van hoe linguïstische ontwikkelingen beïnvloed of juist beperkt zijn door politieke situaties, blijkt uit een onderzoek van Nurullah Aydın waarin hij stelt dat er 36 verschillende talen gesproken worden in Turkije. Een voetnoot hierbij is dat Aydın de methode van Ethnologue.com aanhoudend Zazaca, Dimlice, Şikaki, Herki en Kırmancı als verschillende Koerdische talen aanmerkt, maar tegelijk de Koerdische talen Sorani, Gorani etcetera niet heeft benoemd. Hiermee zou het werkelijke aantal talen dat in Turkije als inheemse taal gesproken wordt, op meer dan 36 komen te staan. Een duidelijke illustratie dat er van linguïstische restricties in Turkije bijna geen sprake is. Andersom zien we dat er in Slowakije recentelijk een verbod op minderheidstalen is ingevoerd, vooral als reactie op de ruim half miljoen Hongaren woonzaam in Slowakije. De straf op het voeren van een andere taal dan het Slowaaks staat op  €5000,-.

Een ander voorbeeld is Frankrijk waar de minderheidstalen Corsicaans, Baskisch, Bretons, Occitaans en/of Provençaals vrijwel geen media, kranten en andere faciliteiten tot hun beschikking krijgen en daardoor ten onder dreigen te gaan. Deze linguïstische ontwikkelingen lopen wel eens krom bij vergelijkingen tussen verschillende landen, waarbij de één ten onrechte kritiek krijgt van een ander land terwijl beide landen hetzelfde blijken om te gaan met de situatie.

Armand Sağ

14 juni 2010

© Armand Sağ 2010